Choć na pierwszy rzut oka przypomina miniaturową wiewiórkę rudą, burunduk to odrębny gatunek o unikalnych cechach biologicznych i zachowaniach. W przeszłości był chętnie utrzymywany jako egzotyczny pupil, jednak obecnie hodowla burunduków w Polsce – podobnie jak ich sprzedaż czy import – jest zakazana przepisami prawa unijnego.
Zastanawiasz się, dlaczego burunduk został uznany za gatunek inwazyjny i co grozi za jego posiadanie? Czy nadal można legalnie kupić wiewiórkę syberyjską?
Poniżej znajdziesz najważniejsze fakty – warto je poznać przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji.
Czym właściwie jest burunduk?
Burunduk syberyjski (Tamias sibiricus), znany też jako wiewiórka syberyjska, to mały gryzoń z rodziny wiewiórkowatych, naturalnie występujący na terenie Syberii, Mongolii, Korei oraz północnych rejonów Chin. W środowisku naturalnym preferuje lasy iglaste, liściaste i mieszane, gdzie prowadzi samotniczy tryb życia.
Jego rozpoznawalny wygląd – smukła sylwetka, długi ogon oraz wyraźne ciemne pasy biegnące wzdłuż grzbietu – często powoduje, że mylony jest z młodą wiewiórką rudą. Dorosły osobnik osiąga długość do 25 cm (wraz z ogonem) i wagę 80–130 g.
Burunduki są aktywne w ciągu dnia, wykazują dużą ruchliwość i silne przywiązanie do terytorium. Co istotne – nie należą do gatunków stadnych ani towarzyskich, a próby ich udomowienia zazwyczaj kończą się niepowodzeniem.
Dlaczego burunduk trafił na listę gatunków inwazyjnych?
Na terenie państw Europy Zachodniej – w tym Francji i Niemiec – odnotowano przypadki, gdy burunduki wydostały się z hodowli lub zostały wypuszczone przez opiekunów. W sprzyjających warunkach środowiskowych zaczęły tworzyć trwałe, dzikie populacje. Ich obecność powodowała poważne zagrożenia: wypieranie rodzimych gatunków gryzoni, roznoszenie pasożytów (w tym kleszczy groźnych dla ludzi i zwierząt), niszczenie lęgowisk ptaków, zaburzenia równowagi lokalnych ekosystemów.
W związku z tym Komisja Europejska – w ramach działań prewencyjnych – wpisała burunduka syberyjskiego na tzw. Union list, czyli listę gatunków inwazyjnych stwarzających zagrożenie dla całej Unii Europejskiej. Stało się to na mocy Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2016/1141.
Czy hodowla burunduków w Polsce jest legalna?
Nie. Zgodnie z obowiązującym prawem unijnym i krajowym, hodowla burunduków w Polsce od 2016 roku jest nielegalna. Zakaz obejmuje również inne formy obrotu oraz utrzymywania tego gatunku:
- nie wolno sprowadzać burunduka syberyjskiego z zagranicy,
- nie można go rozmnażać ani sprzedawać – nawet nieodpłatnie,
- nie wolno wypuszczać tych zwierząt do środowiska naturalnego,
- utrzymywanie osobników nabytych przed wejściem zakazu w życie jest możliwe wyłącznie po spełnieniu ściśle określonych warunków, m.in.: zgłoszenie posiadania do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ) i odpowiednie zabezpieczenie zwierzęcia przed ucieczką.
Aktualna lista gatunków inwazyjnych objętych zakazem w Polsce dostępna jest na stronie GDOŚ.
Dlaczego nie znajdziesz już ogłoszeń typu „burunduk gdzie kupić” lub „wiewiórka syberyjska gdzie kupić”?
Jeszcze kilka lat temu na forach internetowych i portalach ogłoszeniowych pojawiały się pytania w stylu „burunduk gdzie kupić” lub „wiewiórka syberyjska gdzie kupić”. Dziś publikowanie takich ofert jest niezgodne z prawem.
Zarówno sprzedaż, jak i kupno burunduka syberyjskiego stanowią naruszenie ustawy o gatunkach obcych (Dz.U. 2018 poz. 2131). Osoby łamiące te przepisy mogą zostać objęte odpowiedzialnością administracyjną i karną.
Co z osobami, które już posiadają burunduka?
W przypadku posiadania burunduka syberyjskiego, który został nabyty legalnie przed wprowadzeniem zakazu, właściciel może go zatrzymać – pod pewnymi warunkami:
- musi zapewnić zwierzęciu odpowiednie warunki bytowe oraz uniemożliwić jego ucieczkę,
- ma obowiązek zgłosić posiadanie zwierzęcia do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska,
- nie może przekazywać burunduka innym osobom ani rozmnażać gatunku.
Po śmierci zwierzęcia lub zakończeniu opieki nie ma możliwości legalnego nabycia nowego osobnika.
Czy burunduk to dobry kandydat na domowego pupila?
Z punktu widzenia biologii – nie. Burunduk to dzikie, silnie terytorialne zwierzę, które potrzebuje spokoju, dużej przestrzeni i braku kontaktu z innymi gatunkami. Nie toleruje towarzystwa, źle znosi ograniczenia i nie ulega procesowi udomowienia.
Z perspektywy prawa – również nie. Obecnie nie istnieje żadna legalna możliwość zakupu lub hodowli burunduków w Polsce. Ich utrzymywanie możliwe jest tylko w wyjątkowych przypadkach i na ściśle określonych zasadach.
Wiewiórka burunduk – gatunek ciekawy, ale nie do domów
Wiewiórki syberyjskie – mimo swojego uroku i egzotycznego wyglądu – nie są odpowiednimi zwierzętami domowymi. Obecne regulacje prawne nie tylko wykluczają możliwość ich zakupu, ale też podkreślają ryzyko wynikające z ich obecności w środowisku naturalnym.
Wiewiórka burunduk pozostaje ciekawym przykładem adaptacyjnych zdolności gryzoni, ale jednocześnie – ostrzeżeniem przed konsekwencjami niekontrolowanej hodowli.
